काठमाडौं – प्रधानमन्त्री एवं लुम्बिनी बौद्ध विश्वविद्यालयका कुलपति शेरबहादुर देउवाले शिक्षालाई विकाससँग जोड्न सके शिक्षा प्रणालीमा राज्यले गरेको लगानीको प्रतिफल सुनिश्चित गर्न सकिने बताउनुभएको छ ।
लुम्बिनी बौद्ध विश्वविद्यालयको आज भएको १३औँ सभामा उहाँले राज्यले शिक्षा प्रणालीमा गरेको लगानीबाट आर्जित उपलब्धिले देशको भावी गन्तव्य निर्धारणमा ठूलो महत्व हुने उल्लेख गर्नुभयो । यस सन्दर्भमा लुम्बिनी बौद्ध विश्वविद्यालयले बौद्ध दर्शन र शिक्षाको माध्यमबाट सरकारले अङ्गीकार गरेका दिगो विकास नीतिलाई सहायक सिद्ध हुने गरी प्राज्ञिक क्रियाकलापहरू अघि बढाउनसमेत प्रधानमन्त्री देउवाले आग्रह गर्नुभयो ।
उहाँले भन्नुभयो, “विश्वभरका बौद्ध समाजको आस्था तथा श्रद्धाको केन्द्र एवं नेपालको गौरवपूर्ण निधिका रूपमा रहेको बुद्धको जन्मस्थल लुम्बिनीमा सन् १९९८ मा आयोजित प्रथम विश्व बौद्ध सम्मेलनबाट पारित निर्णयको जगमा स्थापित यस विश्वविद्यालयको आफ्नै वैशिष्ट्य र उपादेयता रहेको छ । सन् २००४ मा पुनः नेपालमा आयोजित अन्तर्राष्ट्रिय बौद्ध सम्मेलनले यस विश्वविद्यालयलाई बौद्ध दर्शन, शिक्षा, साहित्य र संस्कृतिबारे अध्ययन गर्न विश्वभरबाट आउने इच्छुक विद्यार्थी, जिज्ञासु तथा शोधकर्ताहरूलाई सहयोग पु¥याउने गरी अन्तर्राष्ट्रिय बौद्ध विश्वविद्यालयका रूपमा विकास गर्दै लैजानु उपयुक्त हुने निर्णय गरेअनुसार तदनुरूप विकास र विस्तार गर्दै जानुपर्ने खाँचो रहेको छ ।”
पाँचौँ शताब्दीमा चिनियाँ प्रसिद्ध यात्री फाहियान र सातौँ शताब्दीमा हुयन्सानका यात्रा वर्णनका अभिलेखहरूमा तिथि–मितिसहित उल्लेख भएका अशोक स्तम्भहरू र अन्य पुरातात्विक वस्तुहरूका आधारमा शाक्यमुनि बुद्ध, कनकमुनि बुद्ध र क्रकुच्छन्द बुद्धका पावन स्थलहरूसहितको इतिहास बोकेको क्षेत्रका रूपमा नेपाल विश्वभर स्थापित भइसकेको छ । उहाँले यसलाई निरन्तर प्रवद्र्धन गर्दै जाने कार्यमा विश्वविद्यालयले नेतृत्वदायी भूमिका खेल्ने विश्वास व्यक्त गर्नुभयो ।
यस विश्वविद्यालयले बौद्ध धर्म र दर्शनसम्बद्ध अध्ययनका विभिन्न विधाहरूको अध्ययन–अध्यापन गराउनाका साथै पाली, संस्कृत, नेपाली र भोट भाषामा सङ्गृहित बौद्ध शिक्षालाई समयसापेक्ष परिष्कृत र जीवनोपयोगी बनाउँदै अघि बढ्न आवश्यक रहेकामा प्रधानमन्त्री देउवाको जोड थियो ।
“बौद्ध दर्शन र परम्पराको लामो विरासतसहित गौरवशाली र समृद्ध मुलुक बनाउने यथेष्ट सम्भावनाहरू छन् । यसका लागि हाम्रो धर्म, संस्कृति, कलासहितको इतिहासलाई पर्यटन क्षेत्रलगायत विभिन्न उद्योग तथा व्यवसायका सम्भावनाहरूसँग जोड्दै अघि बढ्नुपर्छ । यसतर्फ विश्वविद्यालयले विशेष पहलकदमी लिन म अनुरोध गर्न चाहन्छु”, उहाँले भन्नुभयो ।
प्रधानमन्त्री देउवाले बुद्धको जन्मस्थल लुम्बिनीमा अवस्थित यस विश्वविद्यालयले बौद्ध अध्ययनका विभिन्न विधाहरूको अध्ययन–अध्यापन गराउनाका साथै बौद्ध शिक्षालाई समयसापेक्ष परिष्कृत र जीवनोपयोगी बनाउन आग्रह गर्नुभयो । उहाँले भन्नुभयो, “समाजमा बढ्दै गएको उपभोगतावादी मानसिकताका कारण भविष्यमा प्राकृतिक वातावरणको सन्तुलन खल्बलिएर हाम्रा भावी पिँढीले दुःख भोग्न नपरोस् भन्ने सुनिश्चित गर्ने उपाय खोजीको सन्दर्भमा संसार अहिले बुद्धबाट प्रतिपादित आर्य अष्टाङ्ग मार्ग, विशेषतः सम्यक् दृष्टि र स्मृति शिक्षातर्फ आकृष्ट भइरहेको छ ।”
शान्ति, समृद्धि र सुखी जीवनयापनका लागि मिहिनेत, धैर्य, सन्तुष्ति तथा आध्यात्मिकता जस्ता नेपाली समाजको मौलिक मान्यतालाई समेट्ने शैक्षिक योगदानबाट नेपाललाई बुद्धको जन्मभूमि र ज्ञानभूमिका रूपमा विश्वलाई चिनाउने यो एउटा महत्वपूर्ण अवसर पनि भएको उहाँको भनाइ थियो ।
प्रधानमन्त्री देउवाले विश्वविद्यालय स्थापनाका मर्म र उद्देश्यको मनन गर्दै हालसम्म भए गरेका भौतिक संरचना विकास, शैक्षिक कार्यक्रमको विस्तार, अनुसन्धान र प्रकाशनलगायत प्राज्ञिक क्रियाकलापहरुको मूल्याङ्कन गर्दै आगामी दिनमा अघि बढ्ने योजना तयार गर्न बैठकले मार्गदर्शन गर्ने अपेक्षा गर्नुभयो ।
रासस
