बझाङ – सुदूरपश्चिमको प्रशिद्ध तथा ऐतिहासिक धार्मिक मेला बान्नीकी चैतलीमा श्रदालु तथा दर्शनार्थीहरुले बान्नीकी कांकर र बान्नी मष्टाको दर्शन गरि आज मेला मनाइँदैछ । हरेक वर्ष चैत शुक्ल अष्टमीबाट छबिसपाथिभेरा गाउँपालिका-३ बान्नीकोटमा सुरु हुने यो मेला चैत्र शुक्ल पूर्णिमा सम्म लाग्ने गर्दछ । मेला सुरु भएपछि प्रत्येक रात मन्दिरमा बाजा बजाउने र मष्टाका करियाहरु चोखो निम्तो भएर ब्रत बस्ने गरेको बान्नी मष्टाका करियाहरूले बताए । परापूर्वकालमा महिसासुर दानवले बान्नी मष्टा देवतासंग युद्ध गरी मष्टालाई पासोमा पारेको र मष्टालाई दानवको पासोबाट मुक्त गर्नका लागी सुर्मा देवी प्रकट भै महिसासुरको वध गरेको खुसीयालीमा बान्नीकी चैतली मेला लाग्ने गर्दछ ।
सुर्मा देवीले भाला प्रहार गरी दानवको वध गरेको प्रतिकका रुपमा चैत औंसीका दिन काटेको कांकर (लिंगो)लाई चैत शुक्ल त्रयोदशीका दिन तोलेनी भन्ने खेतमा डुलाउने गरिन्छ । झण्डै २५ मिटर लामो कांकरलाई मानिसहरुले समातेर ३ सय मिटर जति डुलाउने गर्छन् । त्यसपछि उक्त कांकरलाई बान्नी मष्टाको मन्दिरमा चढाएपछि राक्षसको टाउकोको प्रतिक भकुन्डो बनाएर सुर्माले खेलेको सम्झनामा तल्लो छबिस्या र मल्लो छबिस्या बासिन्दाहरु बीच भकुन्डो खेल्ने प्रचलन छ । यसरी हिडाएर ल्याएको कांकर लाई बान्नी मष्टाको मन्दिरमा चढाए पछि राक्षसको टाउकोको भकुन्डो बनाएर सुर्माले खेलेको सम्झनामा तल्लो छविस र मल्लो छविसका बासिन्दाहरुबीच भकुन्डो खेल्ने प्रचलन छ । यसरी काकंर हिडाएको र भकुन्डो खेलेको हेर्नका लागि बझाङ जिल्ला लगायत सुदुरपश्चिमका विभिन्न जिल्लाबाट हजारौं मानिसहरु कडेल गाविसको बान्नी चौरमा आउने गर्दछन् । राक्षसलाई मारी सकेपछि सुर्मा देवीले पेटको छाला निकालेर दमाहा बनाएको र हातका औलाको नगरा (गजा) बनाई विजय उत्सव मनाएको किवंदन्ती छ ।
