काठमाडौँ – जापान र अष्ट्रेलियाले एसिया प्यासिफिक क्षेत्रमा रक्षा क्षेत्रमा मिलेर काम गर्ने भएका छन् । अष्ट्रेलियाको भ्रमणमा रहेका जापानका विदेश र रक्षा मन्त्रीहरूले क्षेत्रीय खतराहरूसँग लड्न ‘समान विचारधारा साझेदारहरू एकजुट हुनुपर्ने बताएका छन् ।
जापानी विदेशमन्त्री योको कामिकावा र रक्षा मन्त्री मिनोरु किहाराले मेलबर्न नजिकैको पुरानो सैन्य किल्लामा आफ्ना अष्ट्रेलियाली समकक्षीहरूसँग भेट गरेका थिए । यस अवधिमा वायुसेना र संयुक्त सैन्य अभ्यासबीच सहकार्य बढाउने सम्झौता भएको थियो । थप रूपमा, उनीहरूले दक्षिण चीन सागरमा चिनियाँ जहाजहरूसँग बढ्दो तनावको सामना गरिरहेको फिलिपिन्स कोस्ट गार्डलाई सहयोग गर्न पनि सहमत भए ।
‘इन्डो-प्यासिफिक क्षेत्रमा बढ्दो कठिन सुरक्षा अवस्थाको बीचमा, हामीले जापान-अष्ट्रेलिया सुरक्षा सहयोगलाई नयाँ स्तरमा लैजानुपर्छ,’ कामिकावाले बैठक पछि भनिन् ।
चीनको बढ्दो आर्थिक र सैन्य शक्ति र एशिया-प्रशान्त क्षेत्रमा उसको आक्रामकताले अमेरिका र जापान र अष्ट्रेलिया जस्ता उसका सहयोगीहरूलाई चिन्तित बनाएको छ । हालसालै जापानले चीनले जानाजानी आफ्नो जलक्षेत्रमा नौसेना जहाज पठाएको र आफ्नो आकाशमा निगरानी गर्ने विमान उडाएको आरोप लगाएको छ ।
अस्ट्रेलियाका विदेशमन्त्री पेनी वोङले उक्त बैठकले जापानको सिमानामा हालै भएको ‘घुसपैठ’ बारे गम्भीर चिन्ता व्यक्त गरेको बताए । बैठकमा जापान र अष्ट्रेलियाबीच वायुसेनाको सहयोग बढाउन र अमेरिकासँग सैन्य अभ्यास गर्ने बृहत् सम्झौता भएको थियो ।
जापानको एलिट एम्फिबियस र्यापिड डिप्लोइमेन्ट ब्रिगेडले चाँडै अष्ट्रेलियाको उत्तरी बेस डार्विन नजिक अमेरिकी नौसेनासँग अभ्यासमा भाग लिन सक्छ।
जापानका रक्षामन्त्री किहाराले जापानले आफ्नो एफ–३५ लडाकु विमान अष्ट्रेलियाको विमानस्थलमा तैनाथ गर्ने विचार गरिरहेको तर यस सम्बन्धमा अहिलेसम्म कुनै सहमति नभएको बताए । ‘हामी सेल्फ डिफेन्स फोर्स विमान तैनाथ गर्ने सम्बन्धमा अस्ट्रेलिया र जापानबीच छलफल जारी राख्न चाहन्छौं,’ उनले भने ।
दुवै देशले फिलिपिन्स कोस्ट गार्डलाई संयुक्त सहयोग गर्ने वाचा गरेका छन्। तर, यो सहयोग कुन स्वरुपमा उपलब्ध गराउने भन्ने स्पष्ट भएको छैन । दक्षिण चीन सागरमा चीन र फिलिपिन्सबीच लगातार विवाद भइरहेको छ । दुबै पक्षले एकअर्कालाई जानाजानी आफ्नो तटरक्षक जहाजहरू प्रहार गरेको आरोप लगाए। पछिल्लो एक महिनामा दुई देशबीच पाँच पटक सामुद्रिक द्वन्द्व भएको छ । यस क्षेत्रलाई लिएर चीन र फिलिपिन्सबीच वर्षौंदेखि विवाद चल्दै आएको छ । चीनले यो सम्पूर्ण सामुद्रिक क्षेत्रको दाबी गर्छ, जबकि फिलिपिन्स लगायत धेरै दक्षिणपूर्वी एसियाली देशहरूको आफ्नै दाबी छ।
जापान र उत्तरी अष्ट्रेलिया ताइवानको खाडी, पूर्वी चीन सागर र दक्षिण चीन सागर जस्ता क्षेत्रहरूमा पुग्न रणनीतिक रूपमा महत्त्वपूर्ण मार्गहरू हुन् । दुबै देशहरू अमेरिका र भारतसँगको क्वाड गठबन्धनको हिस्सा हुन्, जसलाई चीनको बिरूद्ध बलवार्कको रूपमा हेरिन्छ ।
पछिल्लो समय अमेरिका, बेलायत र अष्ट्रेलियाबीच भएको ऐतिहासिक अकुस सुरक्षा सम्झौतामा जापानले पनि चासो देखाएको छ । उनी विशेष गरी उन्नत सैन्य प्रविधि विकास गर्न मद्दत गर्न इच्छुक हुनुहुन्छ। तर, अकुसको सदस्यताका विषयमा सहमति हुन सकेको छैन ।
दशकौंदेखि शान्तिवादी रहेको जापानले अमेरिकी प्रोत्साहनमा रक्षा खर्च बढाउन थालेको छ । एकै समयमा, अष्ट्रेलिया पनि आफ्नो सैन्य क्षमता सुधार गर्न व्यस्त छ, जसमा लामो दूरीको क्षेप्यास्त्र र आणविक संचालित पनडुब्बीहरूको विकास समावेश छ ।
दुवै देशले दक्षिण पूर्व एसियाका धेरै देशसँग रक्षा सम्झौता पनि गर्दै आएका छन् । हालै, जापानले फिलिपिन्ससँग पारस्परिक पहुँच सम्झौतामा हस्ताक्षर गरेको छ, जस अन्तर्गत फिलिपिन्समा जापानी सेना र उपकरणहरू तैनाथ गर्न कानुनी अनुमति दिइएको छ। त्यसैगरी फिलिपिन्सका सैनिक र उपकरण जापानमा पनि तैनाथ गर्न सकिनेछ ।
त्यस्तै, गत महिना अष्ट्रेलियाले इन्डोनेसियासँग महत्वपूर्ण रक्षा सहयोग सम्झौतामा हस्ताक्षर गरेको थियो, जसले दुवै देशका सेनालाई एकअर्काबाट सञ्चालन गर्न दिनेछ ।
