काठमाडौं, ६ पुष । येशू ख्रीष्टको जन्मोत्सव मनाउन मनाइने पर्व क्रिसमस आउन केही दिन मात्रै बाँकी छ । यो दिवस मनाउने मानिसहरु घर सजाउन र आफन्तजनका लागि उपहार किन्नमा व्यस्त हुन्छन् । यस दिन मानिसहरू चर्च जान्छन्, क्यारोल गाउँछन्, एकअर्कालाई उपहार दिन्छन् र आफ्नो घरमा क्रिसमस रूखहरू अद्भुत तरिकाले सजाउँछन्।
यो कसरी हुन सक्छ कि हामी क्रिसमसको बारेमा कुरा गर्छौं र त्यहाँ सान्ता क्लजको कुनै उल्लेख छैन ? यो नाम सुन्ने बित्तिकै हाम्रो दिमागमा रातो सूट लगाएको, सेतो दाह्री र जुँगा लगाएको, पिठ्युमा उपहारको बन्डल बोकेको मान्छेको छवि उब्जिन्छ। आज हामी तपाईलाई क्रिसमस पर्वको इतिहास के हो ? ख्रीष्टमस ट्री कहिले अस्तित्वमा आयो र सान्ता क्लजको रहस्य के हो भन्ने कुरा बताउन गइरहेका छौं ।
क्रिसमस कसरी सुरु भयो ?
ईसाई धर्म अस्तित्वमा आउनु भन्दा पहिले मानिसहरूले जाडोको सबैभन्दा कालो दिन जनावरहरूको बलि दिएर मनाउने गर्थे। आधुनिक क्रिसमस चौथो शताब्दीमा उत्पत्ति भएको मानिन्छ तर यसको मिति भने डिसेम्बर २५ येशू ख्रीष्टको जन्म मितिको आधारमा छनौट गरिएको थिएन।
जाडो याममा मनाइने चाडपर्वलाई ध्यानमा राख्दै पोप जुलियस प्रथमले यो पर्वलाई धेरैभन्दा धेरै मानिसले मनाउन थालेको भन्दै रणनीतिक रूपमा यो मिति दिएको बताइन्छ । यो पनि भनिन्छ कि यो रोमन र अन्य युरोपेली उत्सवहरूबाट उत्पन्न भएको हो।
क्रिसमसको रूख घरभित्र सजाउने परम्परा जर्मनीबाट सुरु भएको हो। सन १७०० वाट यो अन्यत्र पनि अपनाउन थाल्यो। प्रोटेस्टेन्ट सुधारका नेता मार्टिन लुथरले घर भित्र तारायुक्त आकाशको वातावरण बनाउन रूखमा जलिरहेको मैनबत्तीहरू राखेका थिए ।
इङ्गल्याण्डमा क्रिसमस ट्री परम्परा १८४० मा सुरु भयो। यसको श्रेय महारानी भिक्टोरियाका पति प्रिन्स अल्बर्टलाई जान्छ। १९ औं शताब्दीको मध्यमा मैनबत्ती, घरको सजावट, टफी, चकलेट र उपहारहरूले भरिएका क्रिसमस रूखहरू मध्यम वर्गीय घरहरूमा धेरै लोकप्रिय भइसकेका थिए ।
सान्ता क्लजको उत्पत्ति प्रायः प्रसिद्ध सफ्टड्रिंक ब्रान्ड कोका–कोलासँग जोडिएको छ। सोही कम्पनीले सन् १९३१ मा चित्रकार ह्याडन सन्डब्लोमलाई यो काम दिएको थियो, त्यसपछि फूलेको गाला, सेतो दाह्री र रातो सूट लगाएका मानिसको प्रतिष्ठित चित्र अस्तित्वमा आयो।
तर सान्ता क्लजको प्रेरणा कहाँबाट आयो भन्ने इतिहास शताब्दीयौं अघि अर्थात २८० एडीमा दयालु सेन्ट निकोलससम्म पुग्छ। डचहरूले अझै पनि सेन्ट निकोलसलाई डिसेम्बर ६ मा सिन्टरक्लास भनेर सम्झन्छन् र डिसेम्बर ५ मा मिठाई र उपहारहरू प्राप्त गर्ने आशामा जुत्ताहरू बाहिर राख्छन्।
क्रिसमसको अवसरमा फूलहरू बीच मैनबत्ती बाल्ने पहिलो पटक जर्मनीमा १८३३ मा सुरु भएको मानिन्छ । जब एक लुथरन पादरीले क्रिसमसको कथा सुनाउँदै मैनबत्ती बालेका थिए। यसपछि धार्मिक परम्परा अनुसार परिवारले साना मैनबत्ती बनाउन थाले ।
यसलाई ‘लाइट अफ द वर्ल्ड’ अर्थात् उज्यालो संसारको प्रतीक मानिन्छ। १९ औं शताब्दीको अन्त्यमा यो थप सजाइएको थियो। मैनबत्तीहरू गहना, जामुन, पाइनकोन, आदिद्वारा प्रतिस्थापित गरियो। मानिसहरूले पनि घरको मुख्य ढोकामा स्वागत औँठी लगाउन थाले।
पहिलो क्रिसमस कार्ड एक जर्मन चिकित्सक माइकल मेयरले १६११ मा राजा जेम्स प्रथम र प्रिन्स अफ वेल्सलाई पठाएका थिए । त्यसमा उनले यो पर्वको कामना गरेका थिए । यद्यपि, क्रिसमस कार्डहरूको सामूहिक पठाउन १८४३ सम्म सुरु भएको थिएन ।
सन १८४३ मा सर हेनरी कोल एक निजामती कर्मचारी, जोन क्यालकट हर्स्लेलाई क्रिसमस कार्ड डिजाइन गर्न नियुक्त गरे। एकै समयमा १८७० मा सस्तो कार्डहरू देखा पर्यो, जुन धेरै लोकप्रिय हुन थाले। यसपछि क्रिसमसको अवसरमा शुभकामना सन्देश पठाउन कार्ड प्रयोग गर्ने चलन बन्यो, जुन आज पनि जारी छ ।
