काठमाडौं– नेपाली साहित्यका विराट प्रतिभा महाकवि लक्ष्मीप्रसाद देवकोटाको ११७औँ जन्मजयन्ती आज देशभर तथा विदेशमा रहेका नेपाली समुदायले विविध कार्यक्रम आयोजना गरी मनाउँदैछन्। देवकोटाको जन्म १९६६ साल कात्तिक कृष्ण औँसी अर्थात् लक्ष्मीपूजाको दिन काठमाडौंको डिल्लीबजारमा भएको थियो।
बाल्यकालदेखि नै साहित्यमा रुचि राख्दै आएका देवकोटाले दस वर्षको उमेरमा कविता लेख्न सुरू गरेका थिए। जीवनभरि उहाँले नेपाली साहित्यलाई एक सयभन्दा बढी कृतिहरू प्रदान गर्नुभयो, जसमा महाकाव्य, खण्डकाव्य, कविता, निबन्ध, कथा, उपन्यास, नाटक, गीत र समालोचना समावेश छन्। उहाँका रचनाहरूले नेपाली साहित्यलाई अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा पुर्याउने महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेका छन्।
नेपाली भाषामा प्रकाशित सबैभन्दा धेरै बिक्री भएको कृति ‘मुनामदन’ उहाँकै रचना हो। यो खण्डकाव्यले नेपाली जनजीवनको चित्रण गर्दै साहित्यिक जगतमा ऐतिहासिक स्थान बनाएको छ। आधुनिक नेपाली महाकाव्य लेखनको थालनी गर्ने श्रेय समेत महाकविलाई नै जान्छ।
असाधारण सिर्जनात्मक क्षमताका धनी देवकोटाले तीन महिनामा ‘शाकुन्तल’ महाकाव्य, दश दिनमै ‘सुलोचना’ र एकै दिनमा ‘कुञ्जिनी’ खण्डकाव्य लेख्नुभएको थियो। उहाँका बारेमा ‘आँसु कवि’ भन्ने भनाइ प्रचलित छ, जसले तुरुन्त कविता सिर्जना गर्न सक्ने भावुक क्षमताको संकेत गर्छ।
साहित्यिक योगदानसँगै शिक्षा नीतिमा पनि उहाँको प्रभाव उत्तिकै गहिरो छ। २०१६ सालमा शिक्षा तथा स्वायत्त शासनमन्त्रीको रूपमा कार्यरत हुँदा, उहाँले नेपाली भाषा पढाइलाई देशभर अनिवार्य गराउनुभयो।
नेपालको साहित्यिक आकाशका उज्याला तारा देवकोटाको निधन २०१६ साल भदौ २९ गते भएको थियो। यद्यपि, उहाँका विचार, कृति र योगदान आज पनि उत्तिकै सान्दर्भिक र प्रेरणादायी छन्।
महाकविको स्मृतिमा आज विभिन्न साहित्यिक संस्था, शिक्षण संस्थान र स्रष्टा–साहित्यप्रेमीहरूले गोष्ठी, कवितावाचन, श्रद्धाञ्जली सभालगायत कार्यक्रमको आयोजना गरिरहेका छन्।
