काठमाडौं — अमेरिका पूर्वराष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पका निकट सहयोगी तथा ह्वाइट हाउसका पूर्व प्रशासन उपप्रमुख स्टिफन मिलरले भारतले रूसलाई युक्रेनविरुद्धको युद्धमा आर्थिक सहयोग गरिरहेको आरोप लगाएका छन्।
अमेरिकी टेलिभिजन च्यानललाई दिएको अन्तर्वार्तामा मिलरले भारतले रूसबाट तेल खरिद गरी त्यसको पैसा युद्धका लागि प्रयोग भइरहेको दाबी गरे। “भारतले तेल किनेर रूसलाई युद्धमा सहायता गरेको विषय स्वीकार्य हुँदैन भनेर उहाँ (ट्रम्प)ले प्रष्ट भन्नुभएको छ,” मिलरले भने।
उनका अनुसार राष्ट्रपति ट्रम्प स्वयंको बुझाइ पनि भारतले युक्रेनविरुद्धको युद्धमा रूसलाई प्रत्यक्ष आर्थिक सहायता गरिरहेको भन्ने रहेको छ।
ट्रम्पको भन्सार दर चेतावनी
पूर्वराष्ट्रपति ट्रम्पले युक्रेन युद्ध अन्त्य गर्न र रूसमाथि दबाब सिर्जना गर्न रूसी तेल आयात गर्ने देशहरूलाई उच्च भन्सार दर लगाउने चेतावनी दिँदै आएका छन्।
उनले युक्रेनमा युद्धविरामका लागि र तेल आम्दानी रोकेर रूसलाई कमजोर बनाउने रणनीतिअन्तर्गत भारतसहितका आयातकर्ता राष्ट्रहरूमाथि दबाब सिर्जना गर्ने नीति अघि सारेका हुन्।
तर भारतले ट्रम्पको धम्कीलाई गम्भीरतापूर्वक नलिएको देखिएको छ। शनिबार समाचार संस्था रोयटर्ससँग कुरा गर्दै भारतका दुई उच्च अधिकारीहरूले ट्रम्पको चेतावनीपछि पनि रूसबाट तेल आयात रोक्ने योजना नरहेको बताएका छन्।
“यी दीर्घकालीन तेल सम्झौताहरू हुन्। एक्कासि खरिद रोक्नु सजिलो कुरा होइन,” ती अधिकारीमध्ये एकले भने। अर्को अधिकारीले पनि भारतको हालको नीति यथावत् रहने स्पष्ट पारे।
‘भन्सार बढाउँदा पनि भारतको नीति नबदलिने’
अगस्ट १ बाट लागू हुने गरी ट्रम्पले घोषणा गरेको नयाँ भन्सार दरमा भारतमाथि २५ प्रतिशत कर लगाइएको छ। ट्रम्पले सामाजिक सञ्जालमार्फत भारतले रूसी तेल खरिद नगरेको खबर सुनेको प्रतिक्रिया दिएका थिए।
तर तथ्याङ्कअनुसार भारतले रूसी तेलको खरिद बढाउँदै गएको छ।
रूसी तेलको हिस्सा ३५ प्रतिशत
भारत विश्वकै तेस्रो ठूलो तेल आयातकर्ता तथा उपभोक्ता राष्ट्र हो। रूसी तेल भारतको कुल आपूर्तिको करिब ३५ प्रतिशत हिस्सा ओगटेको छ।
सन् २०२५ को जनवरीदेखि जुनसम्म भारतले दैनिक १७ लाख ५० हजार ब्यारेल रूसी तेल आयात गरेको छ, जुन अघिल्लो वर्षको सोही अवधिको तुलनामा १ प्रतिशतले बढी हो।
भारतको आधिकारिक प्रतिक्रिया
यस विषयमा भारत सरकारका प्रवक्ताहरूले औपचारिक प्रतिक्रिया दिएका छैनन्। तर, विदेश मन्त्रालयका प्रवक्ता रणधीर जैसवालले शुक्रबार नियमित पत्रकार सम्मेलनमा भारत–रूस सम्बन्ध विश्वासिलो र स्थिर रहेको बताएका थिए।
“रुससँग हाम्रो सम्बन्ध स्थिर र विश्वासिलो छ,” उनले संक्षिप्त प्रतिक्रिया दिएका थिए।
विश्लेषकहरूका अनुसार भारतको ऊर्जा सुरक्षाको दृष्टिकोणले रूसी तेलको वैकल्पिक स्रोत तत्काल उपलब्ध नभएकाले दीर्घकालीन सम्झौता तत्काल तोड्ने सम्भावना देखिँदैन।
ट्रम्पको भन्सार नीति र तेल खरिदको रणनीतिक द्वन्द्वबीच भारतले आफ्नो राष्ट्रिय हितलाई प्राथमिकतामा राख्ने नीति लिएको देखिएको छ।
