जम्मू-कश्मीरको पहलगाममा अप्रिल २२, २०२५ मा भएको आतंकवादी हमलाको जवाफमा भारतले पाकिस्तानमा ‘अपरेशन सिन्दुर’ नामक सैन्य कारबाही सञ्चालन गरेको छ। यो हमलामा २६ जना पर्यटकको मृत्यु भएको थियो, जसको जिम्मेवारी लश्कर-ए-तैयबासँग सम्बन्धित ‘द रेसिस्टेन्स फ्रन्ट’ (TRF) ले लिएको थियो। भारतले यो आक्रमणमा पाकिस्तानको प्रत्यक्ष संलग्नता रहेको दाबी गर्दै बुधबार (मे ७, २०२५) बिहान पाकिस्तानका ९ स्थानमा मिसाइल आक्रमण गरेको छ। यो कारबाहीले दक्षिण एसियाली क्षेत्रमा तनाव बढाएको छ, र अन्तर्राष्ट्रिय समुदायले यसमा चासो व्यक्त गरेको छ।
भारतको आधिकारिक बयान र कारबाही
भारतीय विदेश मन्त्रालयले पत्रकार सम्मेलनमा ‘अपरेशन सिन्दुर’ बारे जानकारी दिँदै यो कारबाहीलाई पहलगाम हमलाको जवाफमा आतंकवादी नेटवर्कविरुद्ध लक्षित भएको बताएको छ। विदेश सचिव विक्रम मिश्रीले भने, “पहलगाममा आतंककारीहरूले पर्यटकहरूलाई धर्म सोधेर हत्या गरे, जसले कश्मीरको शान्तिलाई खलल पुर्याउने उद्देश्य राखेको थियो। यो हमलामा पाकिस्तानको भूमिका रहेको स्पष्ट प्रमाण हामीसँग छ।”
मिश्रीले TRF लाई लश्कर-ए-तैयबाको छाया संगठनको रूपमा चित्रण गर्दै पाकिस्तानले आतंकवादीहरूलाई सुरक्षित आश्रय प्रदान गरेको आरोप लगाए। उनले थपे, “विश्वसनीय गुप्तचर जानकारी र अन्तर्राष्ट्रिय चिन्ताका बाबजुद पाकिस्तानले आफ्नो भूमिबाट सञ्चालित आतंकवादी सञ्जालविरुद्ध कुनै कदम चालेको छैन।”
भारतीय सेनाकी कर्नेल सोफया कुरेशीले यो कारबाहीलाई पहलगाममा मारिएकाहरूको न्यायका लागि सञ्चालित बताइन्। रोयटर्सका अनुसार, उनले पाकिस्तानमा ९ आतंकवादी अड्डाहरू—जसमा भर्ती केन्द्र, तालिम शिविर र लन्च प्याडहरू—लक्षित गरिएको खुलासा गरिन्। पत्रकार सम्मेलन छोटो थियो र प्रश्नोत्तर समावेश गरिएको थिएन
पाकिस्तानको जवाफ र दाबी
पाकिस्तानले भारतको आक्रमणको कडा निन्दा गर्दै जवाफी कारबाही गर्ने चेतावनी दिएको छ। पाकिस्तानी सेनाले भारतका ५ लडाकु विमान—तीन राफेल र दुई रुसी निर्मित—खसालेको दाबी गरेको छ, यद्यपि भारतले यो दाबीको पुष्टि वा खण्डन गरेको छैन। यदि यो सत्य भए, यो भारतीय वायुसेनाको दशकौंपछिको सबैभन्दा ठूलो क्षति हुनेछ।
पाकिस्तानी रक्षा मन्त्री ख्वाजा आसिफले भारतले पहलगाम हमलालाई बहाना बनाएर सैन्य कारबाही गरेको आरोप लगाए। उनले भने, “पाकिस्तान उच्च सतर्कतामा छ, र हाम्रो अस्तित्वमाथि खतरा आएमा परमाणु हतियार प्रयोग गर्न पनि हिचकिचाउने छैन।”
रोयटर्सका अनुसार, भारतको आक्रमणपछि पाकिस्तानी सेनाले कश्मीरको नियन्त्रण रेखा (LoC) नजिकै जवाफी गोलीबारी गरेको छ, जसमा १० भारतीयको मृत्यु भएको दाबी गरिएको छ।
अन्तर्राष्ट्रिय प्रतिक्रिया
भारत-पाकिस्तान तनावले विश्वव्यापी ध्यानाकर्षण गरेको छ। प्रमुख प्रतिक्रियाहरू निम्न छन्:
संयुक्त राष्ट्रसंघ: संयुक्त राष्ट्रले दुवै देशलाई संयमता अपनाउन आग्रह गरेको छ। ग्रीसका स्थायी प्रतिनिधि इवानगेलोस सेकेरिसले भारत-पाकिस्तान मुद्दामा छिट्टै बैठक बोलाउन सकिने बताए।
अमेरिका: अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले पहलगाम हमलामा मृतकप्रति समवेदना व्यक्त गर्दै भारतलाई समर्थन जनाएका छन्। उनले आक्रमण बन्द हुने आशा व्यक्त गरे। विदेशमन्त्री मार्को रुबियोले भने घटनालाई नजिकबाट नियालिरहेको बताए।
चीन : चीनले भारतको आक्रमणलाई “खेदजनक” भन्दै दुवै पक्षलाई संयमता अपनाउन आग्रह गरेको छ। चिनियाँ विदेशमन्त्री वाङ यीले पाकिस्तानी समकक्षी इसहाक डारसँगको कुराकानीमा निष्पक्ष छानबिनको समर्थन गरेको छ।
प्रभाव र उडान अवरोध
आक्रमणपछि दुवै देशमा सुरक्षा चिन्ता बढेको छ। पाकिस्तानको लाहोर विमानस्थलमा आपतकाल घोषणा गरिएको छ, र आगामी ४८ घण्टाका सबै उडान रद्द गरिएका छन्। भारतमा पनि जम्मू, श्रीनगर, अमृतसर, लेह, चण्डीगढ, र धर्मशाला जाने/आउने उडानहरू प्रभावित भएका छन्। अन्तर्राष्ट्रिय उडानहरूमा व्यापक अवरोध देखिएको छ। एयर इन्डिया, इन्डिगो, स्पाइसजेट, सिंगापुर एयरलाइन्स, ब्रिटिश एयरवेज, फिनएयर, र एयरोफ्लोट जस्ता एयरलाइन्सले उडान रद्द वा मार्ग परिवर्तन गरेका छन्। विशेष गरी ताइवान, दक्षिण कोरिया, थाइल्याण्ड, र भियतनामका एयरलाइन्सहरूले युरोप र उत्तर अमेरिका जाने उडानहरूमा वैकल्पिक मार्ग अपनाएका छन्।
भारतको आन्तरिक प्रतिक्रिया
भारतीय नेताहरूले ‘अपरेशन सिन्दुर’ लाई आतंकवादविरुद्ध कडा कदमको रूपमा प्रस्तुत गरेका छन्। विदेशमन्त्री एस जयशंकरले सामाजिक सञ्जालमा लेखे, “आतंकवादविरुद्ध शून्य सहनशीलता हाम्रो नीति हो।” गृहमन्त्री अमित शाहले भारतीय सेनाप्रति गर्व व्यक्त गरे।प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले सेनालाई कारबाहीको समय, स्थान, र तरिका निर्धारण गर्न पूर्ण स्वतन्त्रता दिएको बताएका छन्। सर्वदलीय बैठकमा विपक्षी नेताहरू, जस्तै राहुल गान्धी र शिवसेना (UBT) का सांसद सञ्जय राउतले सरकारको कदमलाई समर्थन गरेका छन्।
‘अपरेशन सिन्दुर’ ले भारतको आतंकवादविरुद्ध कठोर नीति र पाकिस्तानमाथि कूटनीतिक, आर्थिक, र सैन्य दबाबको रणनीतिलाई प्रष्ट पार्छ। यद्यपि, पाकिस्तानको जवाफी दाबी र LoC मा बढ्दो तनावले स्थिति जटिल बनेको छ। अन्तर्राष्ट्रिय समुदायको संयमता अपनाउने आग्रह र क्षेत्रीय शक्तिहरू (जस्तै चीन) को भूमिकाले यो तनावको भविष्य निर्धारण गर्नेछ।
भारतको पाकिस्तानविरुद्धको यो कारबाहीले दक्षिण एसियामा नयाँ तनावको युग सुरु गरेको छ। पहलगाम हमलाको जवाफमा सुरु भएको ‘अपरेशन सिन्दुर’ ले आतंकवादी नेटवर्कलाई लक्षित गरे पनि यसले क्षेत्रीय स्थिरतामा गम्भीर प्रश्नहरू उठाएको छ। विश्व समुदायले यो तनावलाई कसरी सम्बोधन गर्छ, र भारत-पाकिस्तानले कसरी आफ्नो अडान कायम राख्छन्, त्यसले आगामी दिनहरूमा क्षेत्रीय शान्तिको दिशा निर्धारण गर्नेछ।
